با وجود مطالعات تصویربرداری عصبی بیشمار در زمینه رابطه مغز با رفتار جنسی مردان، شمار اندکی از این مطالعات به فعالیت مغز در هنگام عدم برانگیختگی جنسی به ویژه در مورد اختلال عملکرد نعوظ (ED) پرداخته اند. پژوهش حاضر، با بکارگیری تصویرسازی تشدید مغناطیسی کارکردی(fMRI)  و آزمون نعوظ شبانه  (PT)در مردان مبتلا به ED با علت روانشناختی و مردان سالم (بدون هیچ مشکلی در نعوظ)، به بررسی نقش پویای بخش هایی از مغز که با فعالیت و بازدارندگی جنسی مرتبطند پرداخته است.

محققان به دنبال پاسخ به این سوال بودند که آیا تفاوت ها در پاسخ به محرک جنسی بصری با تفاوت در فعالیت مغزی مردان مبتلا به ED روانشناختی و مردان سالم در ارتباط است یا خیر.

ابزار و روش پژوهش

سی و شش مرد در این پژوهش شرکت داشتند. گروه آزمایشی شامل 17 مرد راست دست دگرجنس خواه مبتلا به ED روانشناختی بود. میانگین سنی 34.3 بود. تشخیص ED روانشناختی به این معناست که ابتلا به ED حاصل مشکلات عروقي، هورمونی، کالبد شناختی، عصبی، یا ناشی از مصرف دارو نباشد. گروه کنترل شامل 19 مرد راست دست دگرجنس خواه با میانگین سنی 33.6 بود. هیچ یک از شرکت کنندگان بیماری هورمونی یا متابولیکی نداشتند.

هر گروه شاخص جهانی عملکرد نعوظ، پرسشنامه تحریک جنسی و چک لیست نشانه ها 90-R،  فرم پرسشنامه اضطراب موقعیت – صفت (آشکار و پنهان)، و مقیاس بازداری/فعال سازی رفتاری را تکمیل نمودند.

سه نمونه کلیپ تصویری برای مردان پخش شد: 6 کلیپ اروتیک (فعالیت جنسی همراه با رضایت میان یک زوج که شامل پیش نوازش، رابطه جنسی دهانی و آمیزش بود)، 6 کلیپ رقص (یک اجرای کلاسیک دو نفره توسط یک زن و یک مرد بدون تماس فیزیکی)، و 15 کلیپ از موارد طبیعت/خنثی (منظره).

در زمان تماشای هر کلیپ، مردان دکمه ای را برای مشخص نمودن شروع تحریک جنسی می فشردند. بعد از هر کلیپ، آن ها مقیاس 7 گزینه ای لیکرت را برای ارزیابی تحریک جنسی خود به کار بردند. در طول این فرآیند نعوظ آلت، نرخ ضربان قلب و نرخ تنفس مورد ارزیابی قرار گرفت.

نتایج و بحث و بررسی

برای دستیابی به اهداف این بررسی، محققان پنج مرحله از فرآیند نعوظ را مشخص کردند.

· فاقد نعوظ (NE)

· بروز نعوظ (OE)

· تداوم نعوظ (SE)

· ازبین رفتن نعوظ (DE)

· خط پایه نعوظ (DB)

در حین تماشای کلیپ های اروتیک، گروه بیمار فعالیت بیشتری را در سمت چپ لوب آهیانه ای بالایی، قشر پیش‌پیشانی شکمی، قشر کمربندی خلفی و هسته دمی تجربه کردند. گروه کنترل فعالیت بیشتری را در نیمه راست پل مغزی، قشر شعاع کمربندی قدامی و هیپوکامپ تجربه کردند. در میان بیماران مبتلا به اختلال نعوظ نسبت به گروه کنترل فعالیت بیشتری در سمت چپ لوب آهیانه ای بالایی (به ویژه در طول پاسخ جنسی بعدی) وجود داشت.

محققان اظهار داشتند: «نتایج ما نشانگر عدم ارتباط فعال سازی برای تحریک جنسی و بازدارنده های پاسخ جنسی با فعالیت تمپورال بود.»

لوب آهیانه ای بالایی نقش مهمی را در تغییرات مراحل پاسخ جنسی، به ویژه در مرحله «تداوم نعوظ» (SE) ایفا می کند. در بین بیماران مبتلا به اختلال نعوظ، قشر پیش‌پیشانی شکمی سطح فعالیت بالاتری را حین تماشای کلیپ های اروتیک دارد که مهر تاییدی بر نقش مهم و محوری آن در عدم تحریک در ارزیابی محتوای محرک اروتیک و توجه مجدد به تجارب مربوط به خود است. علاوه بر این، بیماران فعالیت بیشتری را در قشر کمربندی خلفی تجربه نمودند. این بخش نقش مهمی در خاطرات زندگی شخصی و عاطفی و رابطه ی خود و محیط دارد. سطح بالاتر فعالیت در هسته دمی که نقش مهمی در بازدارندگی رفتار جنسی دارد نیز مشاهده گردید.

گروه کنترل فعالیت بیشتری را در بخش اینسولای میانی راست در طول دوره های OE و SE نشان دادند که نقش مهم آن را برای یکپارچه سازی تاثیر مشکلات جسمی و عصبی- عضلانی- اسکلتی تایید می کند. همسو با تحقیقات پیشین، به نظر می آید قشر کمربندی و هیپوکامپ در گروه کنترل فعال تر بودند که این مورد نشان دهنده ی نقش آن در پاسخ جنسی است.

نتیجه گیری

لوب آهیانه ای بالایی چپ در بازدارندگی پاسخ جنسی اهمیت دارد. فعال سازی زیاد آن در طول آخرین مراحل پاسخ جنسی نشان می دهد که «بازبینی زیاد وضعیت داخلی بدن احتمالا بر پاسخ رفتاری تاثیر می گذارد».

یافته های این پژوهش ابهامات در زمینه مکانیسم های درگیر در ED روانشناختی را از بین می برد.

مترجمین: فهیمه موسوی- دکتر حسین شاره

منبع: © 2012 International Society for Sexual Medicine.